نور سیارات خارجی برای نخستین بار 'ردیابی' شد

برای نخستین بار دو تیم از ستاره شناسان نور اشیایی را در خارج از منظومه شمسی ردیابی کرده اند که به اعتقاد بسیاری از دانشمندان متعلق به سیاراتی است که حول سایر ستارگان می گردند.
این نخستین بار است که "سیارات خارجی"، یعنی سیاراتی که در اطراف ستارگانی غیر از خورشید سیر می کنند، مستقیما مشاهده می شوند. این دستاورد جامعه علمی را شدیدا به هیجان آورده است.

این دو سیاره "HD 209۴۵8b" و "TrES-1" نامگذاری شده اند.
از زمانی که منجمان به وجود نخستین سیاره خارجی پی بردند ده سال می گذرد.
از آن زمان تاکنون بیش از 100 سیاره کشف شده است. اما وجود آنها تنها به طور غیرمستقیم یعنی از طریق تاثیر قوه جاذبه آنها بر ستارگانی که دور آنها می گردند استنباط می شود.
اکنون دو تیم مستقل از منجمان در آمریکا با استفاده از تلسکوپ فضایی اسپیتزر ناسا، تشعشعات فروسرخی را در همان مسیری که دو ستاره نورانی قرار گرفته است ردیابی کرده اند. اخترشناسان از قبل نتیجه گیری کرده بودند این دو ستاره دارای سیارات هستند.
در هر دو مورد، زمانی که سیاره به عنوان بخشی از گردش مداری خود، پشت ستاره مرکزی پنهان می شود به میزان خفیفی از درخشش منظومه کاسته می شود. این به آن معنی است که این سیارات خود درخشان هستند و نوری اضافی تولید می کنند که توسط تلسکوپ ردیابی شده است.
پی بردن به این موضوع با یک حیله علمی ممکن شد. دانشمندان ابتدا با استفاده از تسلکوپ اسپیتزر مجموع تشعشعات نور مادون قرمز ستاره و سیاره آن را اندازه گرفتند.
سپس زمانی که سیاره پشت ستاره قرار گرفت، منجمان بار دیگر نور مادون قرمز برآمده از ستاره را اندازه گیری کردند.
حاصل تفاضل نوری رصد دوم از رصد اول در واقع نوری است که از سیاره ساطع می شود.

بی شباهت به زمین
درخشندگی شدید این سیارات ناشی از نزدیکی آنها به ستاره مرکزی است که آنها را داغ می کند به طوری که به گفته پژوهشگران درجه حرارت آنها به هزار درجه سانتیگراد می رسد.
اینها سیارات متورم گازی از نوع مشتری هستند و بعید است میزبان موجودات زنده باشند.
 اسپیتزر طیف فروسرخ کیهان را کاوش می کند  

اما دانشمندان امیدوارند همزمان با بهبود فن آوری در دراز مدت بتوانند نور سیاراتی را که به زمین شباهت بیشتری دارند رویت و علائم حیات را در بخش های دورافتاده کهکشان راه شیری کشف کنند.
نتایج این تحقیقات در مقاله ای در شماره جاری مجله "نیچر" تشریح شده است.
دکتر دیوید شاربونه، از مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیتسونیان در ماساچوست یکی از اعضای تیم های تحقیق و نویسنده این مقاله گفت: "واقعا معرکه است. از تقریبا ده سال پیش، یعنی زمانی که نخستین سیارات خارجی کشف شدند، در جستجوی چنین نوری بودیم."
تاکنون تقریبا 130 سیاره در اطراف سایر ستاره ها کشف شده است.
دکتر الن باس، از موسسه کارنگی در واشنگتن گفت: "سال 199۵ مصادف با آغاز عصر کشف سیارات خارجی بود."
"اما 200۵ به عنوان سالی که در آن نخستین شواهد قدرتمند ردیابی نور سیاره ای خارجی به دست آمد، در کتاب های تاریخ و متون درسی ثبت خواهد شد."
"به سختی می توان باور کرد در ده سال گذشته چقدر پیشرفت کرده ایم."
دکتر شاردونه نیز گفت: "هدف ما از مطالعه سیاراتی که حول سایر ستاره ها می گردند در واقع این است که ببینیم آیا منظومه شمسی ما نمونه ای واقعا استثنایی است یا همه گیر."
"HD 209۴۵8b" که "اوسیریس" لقب گرفته است حول ستاره ای در فاصله 1۵3 سال نوری از زمین در صورت فلکی "اسب بالدار" می گردد. این سیاره هر سه روز و نیم یک بار در مداری به شعاع تقریبا هفت میلیون کیلومتر حول ستاره مادر گردش می کند.
"TrES-1" حتی دورتر است و در فاصله ۴89 سال نوری از زمین حول ستاره ای در صورت فلکی بربط می گردد. این سیاره هر سه روز یک بار در مداری به شعاع تقریبا شش میلیون کیلومتر دور می زند.
برای مقایسه، فاصله زمین از خورشید 1۴9 میلیون کلیومتر است و هر 3۶۵ روز یک بار دور آن می گردد.